Het Instituut voor Agrarisch Recht beschikt over een arbitragebureau. Hier is het secretariaat ondergebracht van de arbitragecommissie van de Stichting Geschillen in de Landbouw c.a. alsmede van diverse arbitragecommissies die hun bevoegdheid ontlenen aan algemene voorwaarden die in de agrarische sector worden gebruikt.
WAT IS ARBITRAGE
Arbitrage is particuliere rechtspraak waarbij onafhankelijke, deskundige arbiters beslissen over een geschil in plaats van de burgerlijke rechter. Het arbitraal vonnis heeft dezelfde rechtskracht als een vonnis van de burgerlijke rechter en kan zonder tussenkomst van de gewone overheidsrechter ten uitvoer worden gelegd als het vonnis niet wordt nagekomen.
WAAROM ARBITRAGE
Het grote voordeel van arbitrage boven de gang naar de gewone overheidsrechter is dat arbiters beschikken over specifieke deskundigheid in de desbetreffende zaak. Arbiters kunnen tijdens de mondelinge behandeling gericht vragen stellen en technische stellingen goed beoordelen. De gewone rechter beschikt doorgaans niet over die specifieke kennis en dient daarvoor deskundigen te benoemen. Arbitrage is minder formeel en de nadruk ligt op de mondelinge behandeling waar partijen, met of zonder advocaat, hun standpunt kunnen toelichten. Daarbij is arbitrage niet openbaar wat wenselijk kan zijn in gevoelige procedures.
WANNEER ARBITRAGE
Om een geschil te kunnen voorleggen aan een arbitragecommissie moeten partijen arbitrage zijn overeengekomen. De weg naar de gewone rechter wordt daarmee afgesloten.
Partijen kunnen dit vooraf aan een eventueel geschil overeenkomen door een arbitraal beding op te nemen in het contract.
Aanbevolen tekst arbitraal beding:
“Alle geschillen, welke mochten ontstaan naar aanleiding van de onderhavige overeenkomst dan wel van nadere overeenkomsten, die daarvan het gevolg zijn, zullen worden beslecht overeenkomstig het Arbitragereglement van de Stichting Geschillen in de Landbouw c.a.”
Indien partijen na het ontstaan van het geschil overeenkomen dat met uitsluiting van de gewone rechter een arbitragecommissie bevoegd is te oordelen kan dit worden vastgelegd in een arbitraal compromis.
Arbitrage is in de agrarische sector ook vaak het gevolg van een arbitraal beding dat is opgenomen in de algemene voorwaarden die partijen van toepassing hebben verklaard op hun overeenkomst.
DE ARBITRAGEPROCEDURE
De procedure die gevolgd wordt is afhankelijk van het arbitragereglement dat is overeengekomen maar zal in grote lijnen overeenkomen. Vertegenwoordiging door een advocaat in arbitrage is niet verplicht, verzoeker kan zelf een arbitrageaanvraag indienen of zich laten vertegenwoordigen door iemand anders. De procedure begint met een arbitrageaanvraag, vervolgens wordt de wederpartij in de gelegenheid gesteld hierop te reageren, zal er een mondelinge behandeling plaatsvinden waarna vonnis wordt gewezen. Het kan per reglement verschillen of er re- en dupliek kan worden ingediend, wat de termijnen zijn, op welke wijze arbiters worden benoemd en of er een mogelijkheid is in hoger beroep te gaan.
Hieronder in het kort de procedure zoals vastgelegd in het arbitragereglement Stichting Geschillen in de Landbouw c.a.
Aanvang van de arbitrage (art.6 -7)
Een arbitrageprocedure wordt aanhangig gemaakt door het indienen van een arbitrageaanvraag met daarin o.a. de gegevens van partijen en een duidelijke omschrijving van de vordering. De aanvrager wordt na ontvangst van het verzoek verzocht een depot te storten ter dekking van de arbitragekosten alvorens verweerder in de gelegenheid wordt gesteld een verweerschrift in te dienen. Als er geen verweer wordt gevoerd tegen een vordering, oordeelt de arbitragecommissie over haar bevoegdheid en wijst het de vordering toe, tenzij deze onrechtmatig of ongegrond is.
Beroep op onbevoegdheid (art 8)
Een beroep op de onbevoegdheid van de arbitragecommissie moet door verweerder gedaan worden voordat deze verweer voert. De arbitragecommissie beslist zelf op een beroep op onbevoegdheid.
Benoeming van arbiters (art.9 -16)
Arbiters dienen onafhankelijk te zijn. Indien een partij daarvan niet overtuigd is kan de arbiter gewraakt worden. Een arbitragecommissie kan uit één of drie arbiters bestaan wat wordt bepaald door partijen of, indien partijen dit niet hebben geregeld, door de secretaris van de arbitragecommissie.
Procedure (art. 17 – 32)
De arbitragecommissie bepaalt de procedure en ziet er op toe dat partijen op voet van gelijkheid worden behandeld. Met het verweerschrift kan een tegenvordering worden ingesteld. Als de zaak voldoende schriftelijk is voorbereid vindt een mondelinge behandeling plaats.
Vonnis(art. 33 – 43)
De arbitragecommissie probeert zo spoedig mogelijk na de mondelinge behandeling vonnis te wijzen.
Kort geding(art. 44)
In alle gevallen waarin uit hoofde van onverwijlde spoed een onmiddellijke voorziening bij voorraad wordt vereist, kan een voorzitter worden aangewezen voor een behandeling in kort geding op zeer korte termijn.
Hoger beroep (art. 45)
Tegen een arbitraal vonnis kan hoger beroep worden ingesteld. Dit dient binnen drie maanden na de dag van verzending van het vonnis te worden ingesteld door middel van indiening van een conclusie van grieven bij het arbitragebureau.
Kosten(art. 48 -53)
De proceskosten bestaan enerzijds uit de kosten van arbitrage zijnde het honorarium van arbiters en de kosten van het secretariaat incl. administratieve kosten en kosten vergaderruimte voor de zitting en/of beraadslaging. Anderzijds bestaan de proceskosten uit de kosten die partijen kunnen hebben gemaakt aan rechtsbijstand en getuigen/deskundigen. De arbitragecommissie stelt de arbitragekosten vast en doorgaans wordt de in het ongelijk gestelde partij veroordeeld tot betaling. De in het ongelijk gestelde partij kan tevens veroordeeld worden tot betaling van de kosten die de in het gelijk gestelde partij heeft gemaakt voor zover deze kosten noodzakelijk waren.
Indien beide partijen voor een deel in het gelijk worden gesteld kan de arbitragecommissie beslissen dat de kosten naar rato verdeeld worden.
ALGEMENE VOORWAARDEN IN DE LANDBOUW
Algemene voorwaarden vormen een standaardpakket van rechten en plichten die van toepassing kunnen worden verklaard op een overeenkomst tussen partijen. Vooral in de agrarische sector waar veel (kleinere) partijen contracten afsluiten kunnen algemene voorwaarden uitkomst bieden. Er zijn diverse algemene handels- leverings- en werkvoorwaarden waarmee in deze sector wordt gewerkt waarin arbitrage is opgenomen als vorm van geschillenbeslechting.
Er zijn voorwaarden met een eigen arbitragereglement op basis waarvan een specifieke arbitragecommissie bevoegd is. Van diverse arbitragecommissies ligt het secretariaat bij het Instituut voor Agrarisch Recht.
Hieronder staan de algemene voorwaarden met een eigen arbitragereglement waarvan het secretariaat is ondergebracht bij het arbitragebureau van het IAR:
- Arbitragecommissie Algemene Handelsvoorwaarden Landbouwwerktuigen 1992 (AHL).
- Algemene Voorwaarden voor de in- en verkoop zaai- en plantuien 2019 (AVZ).
- Handelsvoorwaarden Pootaardappelen (NAO).
- Algemene Handelsvoorwaarden Groothandel in Aardappelen (AHV).
- Algemene Voorwaarden Pootaardappelen (AVP).
- Algemene Voorwaarden Consumptieaardappelen (AVC).
- Règles et Usages du Commerce Intereuropéen des Pommes de Terre (RUCIP).
De volgende algemene voorwaarden bevatten een arbitraal beding waarmee het arbitragereglement van de Stichting Geschillen in de Landbouw c.a. van toepassing is.
- Arbitragecommissie Inkoopvoorwaarden aardappelen schakel industrie/teelt 2021 (VAVI).
- Arbitragecommissie Algemene Voorwaarden voor de teelt en verkoop van witlofwortelen.
- Arbitragecommissie Algemene Voorwaarden voor de contractteelt van Industriegroenten 2022.